Dedeler Yetkinleşme Eğitimi

Alevi Akademisi Dedeler Yetkinleşme Eğitimi’ni Fiilen Başlattı

Uzun süredir üzerinde çalışılan Dedeler Yetkinleşme Eğitimi projesi, 1 Şubat 2003 tarihinde açılışı yapılarak ilk ders başlatıldı. Üçer aydan üç termin sürecek olan bu eğitimin bir buçuk yıllık bir süreyi kapsayacağı açıklandı. Öğretim kadrosu Dr. Hüseyin Ağuiçenoğlu, Dr. Raoul Motika, Prof. Dr. Chrisstoph Hersog, Dr. İsmail Engin, Dr. Krisztine Kehl, Dr. Hüsnü Kaya, Dr. Hava Engin, M. Fuat Doğan, Dedelerden Mürsel Kani, Hasan Ali İçlek, Şükrü Ağcagül’den oluşuyor.

Eğitim, biri Wiesloch’daki Akademi Merkezi’ndeki dershanede, diğeri Bielefeld’deki Yol ve Erkân Enstitüsü’nde olmak üzere paralel iki dershanede yürütülmekte. İlk ders Dr. İsmail Engin tarafından verildi. Konusu “Alevilik’de Alt-Gruplar”dı. Kuruluşundan beri Akademi ile AABF Dedeler Kurulu arasında yakın ilişkiler oluşmuş, bir çok konuda sıcak dialog içinde olunmuştur. Dedeler Kurulu’nun daveti üzerine Kongrelerine katılınmış, divan başkanlığı düzeyinde hizmette bulunulmuş, bazı sorunların çözümüne katkıda bulunma fırsatı sağlanmıştır. „Dedelik Kurumu’nun Yeniden Yapılandırılması ve Dedeler’in Eğitimi“ konularındaki ilk görüş ve öneriler, bir soru üzerine, Akademi Başkanı tarafından ilk kez Köln’de, 1997 Dedeler Kurulu Kongresi’nde açıklanmış ve büyük kabul görmüştür. Ardından, konuya gereken önem verilerek, kapsamlı bir çalışma başlatılmış, Akademi’nin konuya ilişkin görüş ve düşünceleri, ayrıntılı bir mektup halinde AABF Dedeler Kurulu Yönetim Kurulu’na iletilmiş, karar ve tutumlarını belirleyip sonucu iletmeleri beklenmiştir.

Nihayet 2000 tarihinde yapılan AABF Kongresi’nde Dedeler Kurulu Başkanı Derviş Tur, Kongre’ye „Öze Dönüş“ başlığı altında, belirtilen konuyla ilgili olarak görüş ve dileklerini dile getirerek, Akademi ile birlikte çalışma isteğini yinelemiş, Akademi’nin de olumlu yaklaşımı sonucu, çalışmaların bir an önce başlatılması karar altına alınmıştır. Bunu izleyen günlerde, ilki 27.01.2001’de Mainz’da, diğerleri de 03.03.2001’de yine Mainz’da, 31.03.2001 Köln’de, 24.04.2001’de München’de, 16.06.2001’de Wiesloch’da olmak üzere sık sık toplantılar yapılmış, konu görüşülerek eğitimin yapılması karara bağlanmıştır. Buna göre, AABF Dedeler Kurulu Başkanı Derviş Tur’un „Öze Dönüş“ konusundaki görüşleri de dikkate alınarak aşağıdaki bu metin hazırlanmış, Akademi’nin hazırladığı „Alevilik Müfredat Programı“ da görüşülerek kesinlik kazanmıştır. 1 Şubat 2003 tarihinden itibaren uygulamaya konulmuştur.

Okul’un açılışında bir konuşma yapan Akademi Başkanı Mustafa Düzgün, özetle şunları söyledi:

“Aleviler, son üçyüz yıldır böylesine kapsamlı bir okul açma olanağını bulamadılar. Kapsadığı süre, içeriği ve programı, hedefleri ve öğretim kadrosu dikkate alındığı bu ilk ve hayırlı bir girişim. Her kişi, kurum ve kuruluşumuzu, dost çevreleri bu çabayı, maddi ve manevi olarak desteklemeye çağırıyorum. Bunu daha ileri ve daha verimli atılımlar izlemeli. Hayırlı olsun!”

DEDELER YETKİNLEŞME EĞİTİM PROGRAMI

1. Dedeler Eğitiminin Kapsamı ve İçeriği:

Akademi’nin eğitim programları ve uygulamaları, Aleviliğe ilgi gösteren, onu öğrenme gereksinimi duyan tüm herkese açık olmak durumundadır. Bu, Dedeler’in eğitimi ile ilgili olsa bile. Ancak Alevi Akademisi olarak bizim, Aleviliğe ve Alevi dedelerin eğitim ve öğretimine önem ve öncelik tanımamız da son derece doğal karşılanmalıdır. Çünkü bu, varlık nedenimizi ve başlıca görev alanımızı oluşturur.

Dedeler’in eğitimine ilişkin eğitim projesi, iki aşamalı olup, şöyle bir dizge izlemektedir:

1. Toplumumuzun inanca ilişkin güncel ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, halihazırda dedelik yapmakta olanların bilgi ve görgü alanındaki eksiklerini giderici eğitim uygulamalarına tabi tutulmaları.

2. Gelecekte dedelik yapmak amacıyla, Akademi’de üç yıllık bir yüksek öğrenim gördükten sonra, dede ve kültür adamı olarak çalışmaya hazır hale gelme.

Burada önemli saydığımız bir diğer nokta da, ister birinci grupta ister ikinci grupta olsun, eğitimden geçmiş olan herhangi bir kişiye, Akademi, Dedelik yapma ruhsatı vermez, iş garantisi sağlamaz.  Çünkü Dedelik yapmanın, Dede veya Baba olmanın kendine özgü kuralları var ve bunlar geleneksel bir takım ölçülere göre gerçekleşmektedir. Kimin Dede olup olamayacağı, sadece eğitim durumu ve almış olduğu diploma ile belirlenmez. Akademi’nin yaptığı iş, Alevi inanç ve kültür adamı olmaya karar veren kişiyi, gerekli bilgi ve görgüyle donatıp, kendisinden beklenen hizmet ve işlevi yerine getirme yeterliliğine kavuşturmaktır. Dedelik unvan ve ruhsatı veren değil, sadece bilgi sunan bir eğitim kurumu olduğumuz açık bir gerçektir.

Dedelik, Alevilik’de varlığı tartışılmayacak derecede önemli sayılan temel bir kurumdur. Dedeler’in Eğitimi kavramı ise, bu kurumun gereklerine, yani yapı ve işleyişine uygun olarak dede namzetleri yetiştirmeyi ifade etmektedir. Alevilik’te Dedeler ailede, ocak veya dergâhlarda yetişirlerdi. Muhabbet toplantılarında bilgi ve görgüsünü arttırır, yol ve erkân’a ilişkin pratik bilgileri de, genellikle babası ile birlikte talibin ve muhibbin arasına çıkıp, inanç, töre ve toplumla ilgili değer, kural ve ritüelleri orada, bizzat pratik içinde öğrenirdi. Alışıla gelen okulcu, sistematik eğitimden oldukça farklı olan bu yöntem, o zamanın koşullarında oldukça yararlı ve geçerliydi. Bu, üstün yetenekli yüzlerce şair ve kültür adamının yanısıra, çok sayıda seçkin dede ve din adamının yetişmesini sağladı. Bununla birlikte, devrin usta kişilerinin rehberliğinde, kısmen okulcu geleneğe benzeyen yöntemlerle de eğitim yapıldığı biliniyor.

Gelinen bu evrede, içinde bulunulan ekonomik, sosyal, siyasal, kültürel gelişmelere, toplumumuzun gereksinmelerine gözümüzü kapayarak, geleneksel anlayış ve alışkanlık ve yöntemleri uygulayarak, bugünkü Alevi toplumunun istemlerine uygun Dede, Baba gibi din adamlarını yetiştirmeye kalkışmanın olanaksız olduğu kanısındayız. Seçkin din adamının geçmişteki konumu, işlevi, yetişme tarzı ile günümüzdekiler arasında hemen her bakımdan büyük farklılıklar ortaya çıkmıştır. Geçmişimizden kopmadan, inanç ve değerlerimizin özünü bozup saptırmadan, bugünü ve geleceği de içeren bir yaklaşımı benimseyerek işe koyulmanın en akılcı yol olduğunu düşünmekteyiz.

2. Dedeler Eğitimi’nin Esasları:

Alevi inanç ve kültürünü kesintiye uğratmadan koruyup geliştirmek, toplumumuzun Alevilik bilgi ve bilincini yükseltmek başlıca amaçtır.
Dini, dili ve ülkesi ne olursa olsun, ilgi duyan başkalarının da Alevilik eğitim ve öğretimine katılmak istemeleri bizi sevindirir ve bu, isteyen herkesin en doğal hakkıdır.

Eğitimde kadın-erkek ayırımı yapılmaz. Eğitim faaliyetlerinde, Aleviliğin vazgeçilmez ilkelerinden biri olan ve onun çağdaş anlayış ve değerlerle bütünleşmesini sağlayan kadın-erkek eşitliği kuralının daha da güçlenmesine gereken öncelik ve önemi vermeye özen göstermek.

İnanç ve kültürümüzün gelişim seyrine bakıldığı zaman, onun donuk ve durağan olmadığı, dogma ve katı kurallara değil, hakikat’a; günlük değişikliklere değil sürekli ve kalıcı olana göre kendisini yenileyip geliştirdiği görülür. Geliştirici dinamikler korunarak insan yaratıcılığının önünün açık tutulmasına gereken dikkat ve duyarlılığı göstermekte kusur etmemek.
Dikkate alınması gereken bir diğer nokta da, onun, -dünyanın neresinde olursa olsun- insanoğlunun, ta „kal ü beli“den beri yaratıp yaşattığı iyi ve güzel her ne varsa koruyup sahiplenmektir. Aleviliği bu denli açık ve toleranslı kılan, evrensel yanını böylesine güçlendiren, çoğulcu ve farklı yaklaşımlara açık ve insanı esas alan başlıca etmenlerden biridir bu. Onu dil, din, ırk, etnik köken ve cinsiyet gibi yapay ayırımlardan uzak tutan, insana, onun ürünü ve eseri olan iyi ve hayırlı her şeye ayırımsız sahip çıkma sonucunu doğuran bu anlayış titizlikle korunacaktır.

Bilinen nedenlerden ötürü, inançsal öge ve ritüellerimiz arasında belirli biçimsel farklılıkarın oluşmuş olmasında şaşılacak bir şey yoktur. Bunun inanç ve kültürümüz için önemli bir zenginlik olduğunu ve bir çırpıda ortadan kaldırılmaya kalkışılmasının toplumumuza zarar vereceğini düşünmekteyiz. Sorun özden çok formla ilgilidir. Bunlardan bazılarını koruyarak, diğerlerini yadsımanın sağlıklı bir çözüm yolu olmadığını, üstelik de Aleviliği ve toplumsal birliğimizi zedeleyici sonuçlara yolaçacağını akıldan çıkarmamalıdır. Ortak formlarsa zorlama ve yadsımalarla değil, anacak zamanla oluşabilir.

3. Dedeler Yetkinleşme Programı:

Yoğunlaştırılmış olarak sadece üç terminlik bir süreyi kapsamaktadır.

I. DÖNEM:

Dinler Tarihi’ne Giriş (Dr. Hüseyin Ağuiçenoğlu, Dr. Raoul Motika, Prof.Dr. Chrisstoph Hersog)
İslâm ve Alevilik Tarihi I (Ali Rıza Ova, Mustafa Düzgün)
Alevi Yol ve Erkânı I (Mustafa Düzgün, Hasan Ali İçlek, Mürsel Kâni, Dr. Hüsnü Kaya, Şükrü Ağcagül)
Alevi Edebiyatı I ( Dr. Hüseyin Ağuiçenoğlu, Mustafa Düzgün)
Aleviliğin Alt-Grupları (Dr. İsmail Engin)
Alevilik Eğitimi’nin Yapısı ve Sorunları (Dr. Hava Engin)

II. DÖNEM:

Alevilik Tarihi II  (Ali Rıza Ova, Mustafa Düzgün)
Alevi Yol ve Erkânı II (Mustafa Düzgün,  Hasan A. İçlek, Mürsel Kâni, Şükrü Ağcagül)
Tasavvuf I (Dr. Krisztina Kehl, Mustafa Düzgün)
Alevi Edebiyatı II ( Dr. Hüseyin Ağuiçenoğlu, Mustafa Düzgün)
Karşılaştırmalı Din Bilimi (Dr. Krisztina Kehl)
Alevilik’te Kutsal Günler ve Erkânları (Mustafa Düzgün, Hasan A. İçlek, Mürsel Kãni, Şükrü Ağcagül)

III. DÖNEM:

Alevi Yol ve Erkânı III (Mustafa Düzgün, Hasan A. İçlek, Mürsel Kâni, Şükrü Ağcagül)
Tasavvuf II (Dr. Krisztina Kehl, Mustafa Düzgün)
Aleviliğin Temel Kavramları(Mustafa Düzgün)
Avrupa‘ da Alevilik ve Aleviler (Dr. Krisztina Kehl)
Alevi Edebiyatı III ( Dr. Hüseyin Ağuiçenoğlu, Mustafa Düzgün)
Alevilik’te Müziğin Önemi (Musa Eroğlu, Dertli Divani)
Bektaşiliğin Tarihsel ve İtikadi Boyutları (M. Fuat Doğan)

4. Uygulama Planı:

Dersler, bir dönem için 6 hafta sonunu kapsayacak şekilde planlanlanmıştır. Hafta sonu toplam 14 ders saatini kapsar. (Cumartesi 7, Pazar 7 saat olmak üzere).
Genellikle her konuyu bir uzman sunacak. Özelliklerine göre bazı konularda birden çok uzman da görev yapabilir.

Her sınıfta öğrenci sayısının 20’yi geçmemesine özen gösterilir.
Her dersin sınavı, her dersin öğretmeni tarafından, o dersin sonunda , belirlenen bir saatte yapılarak, sonuçlar Akademi görevlisine teslim edilir.
Ders bitirme sınav sorularının hazırlanması ve değerlendirilmesi, dersi veren öğretmen tarafından yapılır.
Bitirme sınavını kazananlara „Alevi Akademisi Alevilik Eğitimi Başarı Diploması“ verilir.
Dersleri izleyen her kişi, her dönemin (3 ay) başında 300 Euro olmak üzere, 3 dönem için toplam 900 Euro katılım ücreti ödemek durumundadır.
Her Terminin ücreti, o terminin başladığı ilk dersten önce ödenmiş olmalıdır.
Derslere katılacak kişiler, engeç 15 Ocak 2003 akşamına kadar Akademi merkezine yazılı başvuruda bulunmalıdır.
Ders öğretmenlerine, saat başına 20 Euro ödenir. Yol ve konaklama giderleri, oluşturulan bütçeden karşılanır.
Halihazırda biri Bielefeld’deki Yol ve Erkãn Enstitümüz’de, diğeri Wiesloch’daki Merkez binamızda olmak üzere paralel iki sınıf oluşturulmuş bulunmaktadır. Bir hafta sonu birinde ders veren öğretmen veya öğretmenler, diğer hafta diğerinde ders verecektir.
Her öğretmen verdiği dersin konusunu yazılı hale getirmeli ve en kısa zamanda Akademi’ye teslim etmelidir.

5. Derslerin Dağılım Çizelgesi:

I. TERMİN

II.TERMİN

Görüldüğü gibi ilk iki termin 20 Temmuz 2003 tarihinde sona erecektir. Haziran sonlarında bitmesi planlanmışken, araya Muharrem Mãtemi’nin girmesi, söz konusu uzamaya neden oldu. III. Termin ise sonbahar’da, Eylül sonlarında başlayacak ve 12 hafta sonunu kapsayacaktır. Bununla ilgili planlama daha sonra yapılarak ilgililere iletilecektir